Nakoming |
 |
Auteur: mr. Mareille Tol |
Bij het aangaan van een contract of overeenkomst nemen partijen bij de overeenkomst verplichtingen op zich. Die verplichtingen worden verbintenissen uit de overeenkomst genoemd. De verplichtingen moeten door beide partijen conform de betreffende overeenkomst worden nagekomen. Als niets is afgesproken over het tijdstip van nakoming moet in principe meteen worden nagekomen en is de verbintenis onmiddellijk opeisbaar. Als wel een tijdstip van nakoming is afgesproken, is de verbintenis niet eerder dan het betreffende tijdstip opeisbaar.
Inhoud:
Als een partij (de schuldenaar) bij een overeenkomst haar opeisbare verplichting niet of niet op de juiste manier nakomt, is sprake van een tekortkoming in de nakoming van een verbintenis. De schuldenaar die toerekenbaar tekortkomt en in verzuim is, moet de schade die de schuldeiser daardoor lijdt vergoeden. Als nakoming blijvend onmogelijk is, is verzuim geen vereiste.
Het ligt voor de hand om bij een tekortkoming allereerst contact te zoeken met de andere partij over de oorzaak.
In de wet wordt onderscheid gemaakt tussen tekortkomingen die de schuldenaar kunnen worden toegerekend (wanprestatie) en tekortkomingen die de schuldenaar niet kunnen worden toegerekend (dit speelt bij overmacht). Als de schuldenaar niet kan nakomen kan hij zich op overmacht beroepen als de tekortkoming in de nakoming buiten zijn schuld is ontstaan of niet voor zijn rekening zou moeten komen.
Van “verzuim” is sprake als de schuldenaar in gebreke blijft zijn verplichtingen uit de overeenkomst na te komen, terwijl nakoming nog mogelijk is. Verzuim treedt in als de schuldenaar schriftelijk is gesommeerd om binnen een redelijke termijn na te komen maar desondanks in gebreke blijft binnen de gestelde termijn aan zijn verplichtingen te voldoen. De schuldenaar krijgt hiermee als het ware een tweede kans.
Verzuim kan ook zonder schriftelijke sommatie intreden. Dit speelt bijvoorbeeld als partijen hebben afgesproken dat verzuim intreedt als niet binnen een bepaalde betaaltermijn is betaald en betaling ook binnen die termijn uitblijft. Verzuim treedt onder andere ook zonder schriftelijke sommatie of ingebrekestelling in als de schuldenaar bij voorbaat meedeelt niet te zullen nakomen.
Voor het intreden van het verzuim van een schuldenaar is in het algemeen een ingebrekestelling vereist. Dit is een schriftelijke verklaring die een aanmaning, sommatie of aanzegging bevat om binnen een bepaalde redelijke termijn contractuele verplichtingen na te komen. Als de schuldenaar hier niet aan voldoet, treedt het verzuim in op het in de aanmaningsbrief aangegeven tijdstip. Een ingebrekestelling is in feite niets anders dan een aanzegging aan de schuldenaar dat er nakoming wordt verlangd.
Als een schuldenaar contractuele verplichtingen niet nakomt, kan de schuldeiser nakoming van de verplichtingen in rechte afdwingen (nakoming vorderen). De schuldenaar kan dan door een rechter veroordeeld worden om alsnog de overeenkomst na te komen. Daarvoor moet onder meer de betreffende verplichting wel opeisbaar zijn (een afgesproken betaaltermijn moet bijvoorbeeld zijn verstreken) en mag de nakoming niet blijvend onmogelijk zijn. Nakoming is blijvend onmogelijk als de schuldenaar met de schuldeiser heeft afgesproken een zaak te leveren, maar de schuldenaar de zaak niet meer in eigendom heeft of de zaak teniet is gegaan. In dit geval kan geen nakoming worden gevorderd.
Voor een recht op schadevergoeding moet de tekortkoming in de nakoming toe te rekenen zijn aan de schuldenaar. Nakoming moet daarnaast blijvend onmogelijk zijn of de schuldenaar moet in verzuim zijn. Ook moet de schade het gevolg zijn van de tekortkoming van de schuldenaar.
Als een schuldeiser een opeisbare vordering op een schuldenaar heeft, kan de schuldeiser tot voldoening van deze vordering de eigen prestatie uitstellen of opschorten. Dit is daarom een tijdelijke rechtsmaatregel.
Om de eigen prestatie op te kunnen schorten moet er wel voldoende samenhang zijn tussen de opeisbare vordering en de prestatie die wordt opgeschort. Deze samenhang wordt aangenomen als de opeisbare vordering en de opgeschorte prestatie bijvoorbeeld uit dezelfde overeenkomst voortvloeien. Ook moet de verplichting die opgeschort wordt in verhouding staan met de verplichting die uitblijft; opschorting moet proportioneel zijn. Een schuldeiser die bijvoorbeeld een levering ter waarde van € 50.000,- opschort omdat een factuur van € 90,- niet is betaald, voldoet niet aan dit proportionaliteitsvereiste.
Opschorting is onder andere onmogelijk als nakoming blijvend onmogelijk is of wanneer de schuldeiser verhindert dat de schuldenaar nakomt (schuldeisersverzuim). Onterecht opschorten kan financiële gevolgen hebben; de schuldeiser die onterecht opschort, is aansprakelijk voor de schade die de schuldenaar als gevolg van de opschorting heeft geleden.
In toepasselijke algemene voorwaarden kan de bevoegdheid om op te schorten worden beperkt, uitgesloten of uitgebreid. Lees de toepasselijke algemene voorwaarden daarom goed door voordat u een prestatie opschort.
Als een schuldenaar tekortschiet in de nakoming van een overeenkomst, heeft de schuldeiser in principe de bevoegdheid de betreffende overeenkomst geheel of gedeeltelijk te ontbinden. “In principe”, omdat deze bevoegdheid contractueel kan zijn uitgesloten.
Ontbinding kan met name nuttig zijn als de schuldeiser geen belang meer heeft bij het doorzetten van de overeenkomst.
Voor de ontbinding van een overeenkomst komt weer het proportionaliteitsvereiste om de hoek kijken. Als bijvoorbeeld is afgesproken dat een leverancier een bankstel om 10:00 uur zou leveren zal een levering om 10:04 uur geen tekortkoming opleveren die de ontbinding van het betreffende contract rechtvaardigt.
Naast het proportionaliteitsvereiste moet nakoming onmogelijk zijn of moet de schuldenaar in verzuim zijn.
Ontbinding kan via de rechter of eenvoudig door middel van en schriftelijke mededeling van de ontbinding.
Voor meer informatie of juridisch advies over nakoming kunt u contact opnemen met 0900-jurist op 0900-8090. U krijgt direct een senior bedrijfsjurist aan de lijn die jarenlang werkte als advocaat.
|
